Müteahhitler Günah Keçisi Oldu

İnsanlar olağanüstü olaylar karşısında düşünmeden, aceleyle tepki verirler. Toplumlar da böyledir;

yaşantılarında oluşan ani değişikliklere, hızlı, ama ölçüsüz tepki gösterirler. Bu tepkilerde de

çoğunlukla hedef şaşar, olaydan üçüncü, beşinci derecede sorumlu olan, belki de olayla hiç ilgisi

olmayan kuru ya da kişiler saldırı oklarından nasibini alır.

Son Kahraman Maraş depreminde de böyle oldu. Depremde yaptığı lüks apartmanlar bütünüyle

çöken birkaç önemli müteahhit yurt dışına kaçarken yakalanınca bütün dikkatler bu meslek grubu

üzerine çevrildi. Bir kısım vatandaşımız ölümlerin sorumlusunu kaderciliğe, giderek İslam dinine

bağlamakta devam ederken, bir başka bölümü de bütün facianın sorumlusu olarak müteahhitleri

göstermeye başladı.

Bazıları müteahhitlerin özel eğitim görmesi gerektiğini iddia ederken, bir kısmı daha da ileri giderek

bu mesleğin yasaklanmasını, bütün inşaat işlerinin devlet eliyle yapılmasını önermeye başladı. Sözün

kısası, bu meslek son günlerde toplumun günah keçisi haline geldi.

Biz düşünmeden, hiçbir hesaba dayanmadan yapılan bu eleştirilere katılmıyoruz. Tabii ki bir kısım

müteahhitler aşırı kâr hırsıyla kurallara uymayıp çürük inşaatlar yapmışsa bunlar şimdi olduğu gibi

yakalanıp cezalarını çekecektir. Rakamlara baktığımız zaman 100 bin civarında binanın ağır hasarlı

veya yıkık olduğunu görüyoruz. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığına göre bu binaların %98,5

kadarı 2000 yılından önce, yani eski deprem yönetmeliğine göre yapılmış. Eski deprem yönetmeliği

İzmit depreminden sonra bir işe yaramadığı anlaşıldığından yürürlükten kaldırılmış, yerine şimdiki

mevcut yönetmelik uygulanmaya başlanmıştır. 100 bin binanın içinde 1500 tanesinin kusurlu olduğu,

belki de bunların bir kısmında öngörülemeyen hatalar bulunduğu düşünülürse yeni yönetmeliğin

oldukça olumlu sonuçlar verdiği ve müteahhitlerin de buna çoğunlukla uyduğu görülmektedir. Kaldı ki

yıkılan 1500 yapının belki de yarıya yakın kısmı inşaat sahibinin kendi gayretleriyle, müteahhit aracılığı

olmaksızın inşa edilmiştir. Bu durumda yıkımlardan ötürü bir meslek grubunu topluca suçlamak yersiz

olur.

Ülkemizde bir imar faciası yaşandığı doğrudur. Ancak bunun sorumlusu bir ölçüde müteahhitler

olduğu kadar başta arazi sahipleri, siyasetçiler ve yerel yönetim bürokratlarıdır. Arazi sahipleri rant

elde edebilmek için arsalarına en geniş alanda ve en yüksek imar izni verilmesi için yerel yönetimlere

sürekli baskı yapmaktadır. Yerel yönetimlere aday olanlar da özellikle seçim öncesi birbirleriyle yarışa

girerek inşaat alanlarını ve kat sayılarını yükseltmek için çeşitli sözler vermektedir. Bu sözlerin bir

kısmı seçimden sonra tutuluyorsa da bir bölümü çeşitli engeller yüzünden gerçekleşmemektedir.

Umduklarını bulamayan mülk sahipleri ise ilave kat, ek oda, garaj, depo gibi isimlerle yapılarının

kullanım alanlarını derme çatma yöntemlerle genişletmek çabasına girmektedir. Bu ilavelerin bir

kısmı teknik olarak sorunsuz olsa da çoğunluğu bir hesaba, kitaba dayanmadığından yapılara ek yük

getirmektedir. Ayrıca bu eklemeler şehir planını ciddi bir şekilde bozmaktadır. Bu kaçak yapılaşma

süreci içersinde bir kısım belediye bürokratları, hatta sorumlu yöneticiler perde arkasından devreye

girerek yapılan kanunsuz işleri görmezden gelmek amacıyla inşaat sahiplerinden çıkar sağlamaktadır.

Kaçak ve uygunsuz yapılaşmanın bir başka nedeni de ruhsatlandırma ve denetim aşamasındaki

bürokratik zorluklardır. Vatandaş her şeyi yasalara uygun yaptırmak istese dahi bürokrasiye takılarak

işleri sürüncemede kalmaktadır. Bu zorluklar formalitelerin çok ve karmaşık olmasından ileri geldiği

gibi bir kısım bürokratların çıkar sağlamak için işi yokuşa sürmelerinden ortaya çıkmaktadır. Sonunda

inşaat sahibi yasal işlemlerden umudu kesmekte ve kaçak olarak işine devam etmektedir. Böylelikle

aslında kurallara uygun olarak yapılması mümkün olan işler denetimden uzak ve belki de ileride

tehlikeler doğuracak biçimde yürütülmektedir.

Görüldüğü gibi sıkıntı büyüktür. Bunun bir ucu da müteahhitlere dayanmaktadır. Ancak çözüm bu

meslek grubuna devlet eliyle adına diploma denilen ve bir işe yaramayan kağıt parçası vermek

değildir . Çözüm proje, ruhsat ve denetim işlemlerinin kolay ve çabuk yapılmasıdır. İnsanların ihtiyacı

olan bir şeye erişimine engel koymak o işin kaçak olarak yapılmasına ve bir kısım kişilerin bu işten

haksız kazanç sağlamalarına yol açar. Bu nedenle bu gibi işlemlerdeki formaliteleri en aza indirmek,

mümkünse vatandaşa belirli bir süre içinde cevap verilmesini zorunlu tutmaktır.

Son depremler nedeniyle toplumsal duyarlılığın en üst düzeyde olduğu şu günlerde bu konuları

tartışmaya açmak ve devletin en kısa zamanda düzenlemeler yapmasına yardımcı olmak hepimizin

görevidir.